NASA’DAKİ DAHİ TÜRK ASTROFİZİKÇİ Prof.Dr.FERYAL ÖZEL

Doktor anne ve babanın 27 Mayıs 1975 doğumlu kızları olan Feryal Özel, Üsküdar Amerikan Lisesi’nden mezun olduktan sonra ABD’deki Columbia Üniversitesi’ni burslu kazanmış ve çift ana dal yaparak fizik mühendisliği ile matematik mühendisliği bölümlerinden yüksek onur derecesiyle okul ikincisi olarak mezun olmuştur. Fizik alanında yüksek lisansını Danimarka’daki Niels Bohr Enstitüsü’nde yapan Özel, astrofizik alanında doktorasını davet üzerine gittiği Harvard Üniversitesi’nde tamamlamıştır.
NASA İleri Araştırmalar Enstitüsü’nde 2002-2005 yılları arasında görev almıştır. Özel, 2002 yılında 2002’de Hubble Doktorası Bursu ile kurumun İleri Araştırmalar Enstitüsü’ne katılmıştır ve doktor, 2003 yılında yardımcı doçent, 2004 yılında doçent, 2005 yılında profesör olmuştur.
30 yaşında Arizona Üniversite’sinde doçent olmadan önce NASA kadrosuyla Princeton İleri Araştırmalar Enstitüsü’nde çalışmış. Prof. Dr. Özel, NASA ile birlikte yürüttüğü NICER projesi ve 2017’de gerçekleşen Olay Ufku Teleskobu projesiyle heyecan verici çalışmalar yapıyor. Ayrıca gezegenimize 55 milyon ışık yılı uzaklıkta, M87 galaksisinde bulunan ve genişliği 100 milyar km’yi bulan kara deliğin görüntüsü 10 yıldan fazla süren yoğun çalışma sayesinde ispatlanmış oldu. Feryal Özel, bu projede görev alan bilim insanlarından birisi olmuştur.
Özel’in bu başarıları alacağı çocukluk zamanlarından belliymiş. Çocukken de bilime çok meraklıymış Özel.Kendisi şu şekilde ifade ediyor: “Derslerim hep iyiydi ama biraz da seçici davranırdım. Nedenini anlamadığım, bir mantık düzenine oturtamadığım şeyler beni çok rahatsız ederdi. Herhalde bilime olan ilgim de çok erken yaşlarda o nedenle başladı. 10 yaşında fizikçi olacağım demeye başlamıştım” diyor.

Prof. Dr. Feryal Özel Boğaziçi Üniversitesi’nde Sunum Yaparken

Şimdi ise kendisi gibi astrofizikçi Dimitros Psaltis ile evli olan Feryal Özel, 2 kız annesi. Feryal Özel, çocukların eğitimiyle ilgili olarak şunları söylüyor: “Çocuklar daha küçük yaştan itibaren çevrelerinden ‘matematik zor’ ,‘fen zor’ gibi laflar duyup ona koşullanıyorlar. Oysa bu konular çok zevkli şekilde öğretilebilir ve çocukları hiç zorlamadan sevdirilebilir. İlkokul ve ortaokul fen sınıflarına gönüllü öğretmen olarak katılıyorum ve sınıfta çocuklarla deney yapıyorum. Kızlarımın ikisi de fen ve matematik alanlarını severek büyüyorlar.”
Projelerine gelecek olursak Türkiye’nin gururu astrofizikçi Prof. Dr. Feryal Özel, NASA’nın 2020’de hayata geçireceği Uzay Teleskopu James Webb projesinin içinde(Tarih 2021 olarak değiştirildi).Kendisi projelerini ve geçtiğimiz aylarda şahit olduğumuz karadelik projesini şu şekilde anlatıyor: “NASA’nın büyük bir projesini yürütüyorum, 2020’lerde hayata geçebilecek bir uzay teleskopu. Ayrıca NASA’nın bu yıl içinde Uluslararası Uzay Üssü’ne gönderilecek bir başka uzay teleskopu üzerinde uzun yıllardır çalışıyorum. Geçen yıldan beri de NASA’nın astrofizik aktivitelerine yön veren danışma kurulunda görev yapıyorum. Ayrıca bir karadeliği doğrudan görüntüleyeceğimiz olay ufku teleskopu projesi de son hızla devam ediyor. Onun için yaptığımız hesaplar bitti. Nisan ayında dünyanın dört bir tarafındaki teleskoplarla 10 gün sürecek bir gözleme başlıyoruz. Çok heyecanlı bir dönem.” “Son dönemde karadeliğin olay ufku dediğimiz, ışığın bile çıkamadığı, maddenin içine düşüp kaybolduğu etki küresi üzerine yoğunlaştım. Bir taraftan karadeliklerin gerçekten bizim anladığımız, matematiksel olarak ifade ettiğimiz türde olup olmadığını anlamak için, bir taraftan da Olay Ufku Teleskopu’nun gözlemlerine hazır olmak, karadeliklerin yakınında fizik kanunlarında bir değişiklik olup olamayacağını anlamak için hesaplar yapıyorum. Bir taraftan da elde edeceğimiz gözlemleri doğru olarak değerlendirmek için karadeliklerin çevresinde dönen gaz kütlesinin büyük bilgisayarlar yardımıyla özelliklerini inceliyoruz. Harvard ve Arizona üniversitelerinde araştırmalara ve ders vermeye devam ediyorum.”

Prof. Dr. Feryal Özel’in Görüntülediği Karadelik Fotoğrafı

FERYAL ÖZEL’İN ŞUAN ÜZERİNDE ÇALIŞTIĞI PROJELER

⦁ Uzay ufku teleskobu
⦁ NASA projesi, NASA projesinin içeriği “Bundan sonraki uzay teleskopları ne olmalı?” Feryal Özel ise, X ışını teleskopu grubunun başında.
Feryal Özel kendisine sorulan “MARSTA YAŞAM VAR MI?” sorusuna cevap olarak marsta yaşam olmadığını düşündüğünü belirtti. “Mars’ta anladığımız anlamda yaşamın oluşmasına veya devam etmesine uygun koşullar yok. Atmosfer basıncı çok düşük, normal bir yaşamı sürdürmenin imkânı yok. Eskiden yüzeyinde suyun olduğu bir dönemden geçmiş olabilir. Yine de canlı üreyip üremediğinden emin değiliz.”

Prof. Dr. Feryal Özel

ALDIĞI BAŞARILAR

⦁ 2002’de Hubble Doktorası Bursu ile kurumun İleri Araştırmalar Enstitüsü’ne katılmıştır. 2003 yılında henüz 28 yaşındayken Einstein ve John Nash gibi isimlerin de aralarında olduğu 20 kişilik “Büyük Fikirler” listesine adını yazdıran bilim insanımız olarak tarihe geçmiştir.
⦁ 2010 Amerikan Astronomi Birliği Lucas Ödülü de dâhil olmak üzere çok sayıda ödüle de layık bulundu. Ayrıca NASA’ya ve Amerikan Ulusal Bilim Kurumu’na birçok konuda danışmanlık yaptı ve yönetici komitelerde görev aldı.
⦁ 2013 Kaliforniya Üniversitesi Miller Enstitüsü Ödülü, 2012 Harvard Radcliffe Enstitüsü Ödülünü almıştır.
⦁ Bilime kazandırdığı çığır açan gelişmeler ile Prof. Dr. Feryal Özel, 2013 Amerikan Fizik Derneği Ödülüne layık görülmüştür.
⦁ Dünyanın en büyük fizikçisi Stephen Hawking ile aynı alanda çalışan Özel; galaksilerin oluşumu, yıldızların ölümü ve kara delikler alanında yaptığı çalışmalarla NASA’nın da dikkatinden kaçmadı ve yüksek manyetik alanda nötron yıldızlarının ilk kuantum hesaplarını yapan kişi oldu. 26 yaşında yayınladığı makalelerle dikkat çekti. NASA tarafından verilen Hubble Ödülü’ne layık görülen ilk ve tek Türk oldu .
⦁ Bilim Akademisi üyesi Prof. Feryal Özel 2019 ODTÜ Üstün Hizmet Ödülüne layık görüldü. Çok yakın zamanda olay ufku projesi sayesinde ekiple beraber, 2020 Çığır Açıcı Ödülü ve 3 milyon dolar ile birlikte “Bilim Oscarını” kazandı.

Kaynakça