Siz hiç uzaya gitmeyi düşünmüş müydünüz? Peki ya size Uzay Asansörüyle ilgili çalışmalar yapıldığını söylesem ne dersiniz? Haydi bu uzay asansörüne daha yakından bakalım.
Uluslararası Havacılık ve Uzay Sanayi Akademisi’nin (IAA) 350 sayfalık raporunda tüm detaylar mevcut ama yazımda püf noktalara değineceğim. Uzay asansörü ilk olarak Rus bilim insanı Konstantin Tsiolkovsky tarafından ortaya atılmıştır. Daha sonra bilimkurgu yazarı Arthur C. Clarke bir kitabında uzay asansörüyle ilgili bir yazı yazmıştır. Bunun sonucunda kitap ve fikir sayesinde hızlıca yayılmaya başlamıştır.
Uzay Asansörü Nedir?
Uzay asansörü, önerilen bir gezegenden uzaya taşıma sistemidir. Ana bileşenin, yüzeye sabitlenmiş ve uzaya uzanan bir kablo olması planlanmaktadır. Tasarımın, araçların kablo boyunca, Dünya’nınki gibi bir gezegensel yüzeyden doğrudan uzaya veya yörüngeye gitmesine izin vermesi öngörülmektedir. Dünya merkezli bir uzay asansörü, bir ucu ekvator yakınındaki yüzeye, diğer ucu ise uzayda bulunan bir kablodan oluşacaktır. Alt uçta daha güçlü olan rekabet eden yerçekimi kuvvetleri ve üst uçta daha güçlü olan dışa/yukarı merkezkaç kuvveti, kablonun Dünya üzerinde tek bir pozisyonda yukarıda, gerilim altında ve hareketsiz kalmasıyla sonuçlanacaktır. Kablo içerisinden ise elektrik enerjisi ile çalışan kendinden itkili araçların kullanılması planlanmaktadır.
Bildiğiniz üzere günümüzde uzay taşımacılığı katı yakıtlı rokler ile yapılmaktadır. Bu yakıtlar yanma reaksiyonuna girdiğinde ortaya çıkardığı bileşenler hem çevreye hem de ozon tabaksına ciddi zarar vermektedir. Üstelik kullanılan bu roketler uzaya çıktıktan sonra uzay araçlarından ayrılarak uzay çöpü olarak yörünge de dolanmaktadır. Durum böyle olunca ileri de planlanan uzay seyehatleri, yeni uydu projeleri ve uzay istasyonu gibi projelerin bu çöpler ile çarpışmaya uğrama riski önemli ölçüde artmaktadır. Uzay asansörü projesinde kullanılacak olan bu araçların, şuanki uzay taşımacılığını göz önünde bulundurursak, çevre dostu olması ise uzay asansörü fikrinin cazibesini önemli derecede arttırmaktadır.
İlk Deney
Japonlar uzay asansörünü o kadar ciddiye alıyor ki testleri uzayda yapıyorlar. Üstelik mini asansör maketine minyatür motor da takmış bulunuyorlar. Kısacası asansör kabini uyduların arasında kendi gücüyle gidip gelecek ve bu da dünyada uzay asansörüyle ilgili ilk deney olarak tarihe geçecek. Japonlar tarafından 2050 yılında ise ilk uzay asansörünün yapım aşamalarına başlanması hedefleniyor.
Tehlikeler Nelerdir?
Uzay asansörleri için bazı tehlikeler mevcuttur. Bu tehlikeler; meteorlar, yıldırımlar, önceki uzay çalışmalarının kalıntıları (uzay çöpleri), fırtınalar, küçük göktaşlarının verdiği hasarlar, atomik oksijen, yoğun elektromanyetik alanlar, alçak yörünge cisimleri, radyasyon, kablonun salınımının engellenmesi, üst atmosferde sülfürik asit damlalarının kabloda oluşturacağı erozyonlar ve olası uçak kazaları. Bu tehlikelere rağmen problemlere şimdiden kabul edilebilir çözümler bulunmaya başlanmıştır.
Peki Uzay Asansörü Neden Yapılamadı?
Bugüne kadar uzay asansörünün yapılamamasının sebebi meteorlar, yıldırımlar vb. tehlikelerdir. Bu uzunlukta kullanılabilecek ve ihtiyaca cevap verebilecek özelliklerde malzeme bulunamamasıydı. Çelik, kevlar, karbon whisker kablolar vs. oluşturdukları ağırlıkla ve 100 km uzunlukta yetersiz kalıyorlardı. 1991 yılında NEC firmasında mikroskopist olarak çalışan ve Japon araştırmacı olan Sumio Iijima şimdi karbon nanotüpler olarak adlandırdığımız yeni bir tür malzeme elde etti. Tehlikeler dikkate alınıp, malzemelerde uzay asansörü yapımında kullanılması hedefleniyor.
Kaynakça
Merhabalar ben Feyzanur Kurt. Uçak Mühendisliği 1. sınıf öğrencisiyim. Havacılığa ve uzaya birlikte bakmaya ne dersiniz? Uçmaya hazır mısınız ?